Este hóa 12: Sơ đồ tư duy, lý thuyết và bài tập 

Este là hợp chất hữu cơ có vai trò quan trọng trong đời sống và cũng là nội dung trọng tâm trong chương trình Hóa 12. Chính vì vậy, các bạn học sinh rất cần nắm vững kiến thức về este đặc biệt là các bạn khối tự nhiên. Trong bài viết dưới đây, chúng mình đã tổng hợp lại lý thuyết và sơ đồ tư duy Este hóa 12 cho các bạn học sinh tham khảo. 

Este là gì

Este là gì?  

Este là hợp chất hữu cơ được tạo thành từ acid, trong đó có ít nhất 1 nhóm hydroxyl được thay thế bằng alkyl, thông thường nó được cấu tạo từ acid carboxylic và alcohol. 

Công thức chung R-COO-R’. 

Phân loại: 

• Este đơn chức: Được tạo thành từ acid và ancol đơn chức với công thức cấu tạo chung là RCOOR’. Trong đó, R là gốc hidrocacbon và R’ là gốc ancol.
• Este đa chức gồm những loại sau: 
  • Este của acid đa chức và ancol đơn chức với công thức tổng quát là (RCOO)mR’.
  • Este của acid đơn chức và ancol đa chức với công thức tổng quát là  R(COOR’)n (n ≥ 2; R ≥ 0).
  • Este của acid đa chức và ancol đa chức: Trường hợp này rất ít gặp với công thức cấu tạo chung là Rm(COO)nmR’n. Khi m = n thì tạo este vòng có dạng R(COO)nR’. 

Ngoài ra, có thể phân loại este thành este no và không no dựa vào gốc axit cacboxylic.

👉 Xem thêm: Đề thi thpt quốc gia 2024 môn hóa mới nhất
👉 Xem thêm: Bộ 30 đề thi thử thpt quốc gia 2024 môn hóa mới nhất
👉 Xem thêm: Cấu trúc đề thi thpt quốc gia 2024 môn hóa chính xác
👉 Xem thêm: Tài liệu ôn thi thpt quốc gia 2024 môn hóa mới nhất  

Lý thuyết este hóa 12

1. Tính chất vật lý

• Trạng thái tồn tại: Este thường tồn tại ở thể lỏng hoặc rắn ở điều kiện thường. Các este có phân tử lượng nhỏ thường tồn tại ở thể lỏng, các este có phân tử lượng lớn thường tồn tại ở thể rắn.
• Màu sắc: Este thường có màu sắc không màu hoặc màu vàng nhạt.
• Độ tan: Este ít tan hoặc không tan trong nước. Este hòa tan tốt trong các dung môi hữu cơ như benzen, ete,...
• Nhiệt độ sôi: Nhiệt độ sôi của este thường thấp hơn nhiệt độ sôi của các axit và ancol có cùng số nguyên tử cacbon.

2. Tính chất hóa học

• Phản ứng thủy phân của este: 
  • Trong môi trường axit phản ứng thủy phân este là phản ứng thuận nghịch:
  • RCOOR’ + H2O (H+) ⇔ RCOOH + R’OH
  • Trong môi trường kiềm, phản ứng thủy phân este được gọi là phản ứng xà phòng hóa: 
  • RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH
  • Khi thủy phân este của ancol không no trong môi trường axit sẽ tạo ra andehit hoặc xeton. 
  • CH3COOCH=CH2 + H2O → CH3COOH + CH3CHO
  • Este của phenol khi thủy phân trong môi trường NaOH sẽ tạo muối phenolat:
  • CH3COOC6H5 + 2 NaOH → CH3COONa + C6H5ONa + H2O

• Phản ứng khử của este bằng LiAlH4:

RCOOR’ → RCH2OH + R’OH (chất xúc tác: nhiệt độ, LiAlH4)

CH3COOC2H5 → CH3CH2OH + C2H5-OH

• Phản ứng đốt cháy este tạo CO2 và H2O. 

CH3COOC2H5 + 3O2 → 4CO2 + 4H2O

• Phản ứng cộng đối với các este không no.
• Phản ứng trùng hợp của este không no: 

nCH2=C(CH3)–COOCH3 → (CH2=C(CH3)–COOCH3) 

Với este của axit fomic có tính chất như 1 andehit.

Đăng ký nhận học bổng ngay

• Họ và tên*
• Số điện thoại*
• Năm sinh*
• Cở sở*
  Chọn cở sở*Hà NộiHồ Chí MinhĐà NẵngCần Thơ
• Ngành học
  Chọn ngành họcKỹ thuật phần mềmQuản trị kinh doanhMarketingLogistics - Mua sắm và quản lý cung ứngThiết kế đồ hoạCông nghệ bán dẫnThể thao điện tử Esport ( dự kiến )Chưa xác định ngành học

3. Điều chế este

Để điều chế este thường dùng phản ứng este hóa giữa axit cacboxylic và ancol. Phản ứng này là phản ứng thuận nghịch xảy ra trong môi trường axit H2SO4đ, nhiệt độ).

• R(COOH)x + xR'OH <=> R(COOR')x + xH2O
• yR(COOH)x + xR'(OH)y <=> Ry(COO)xyR'x + xyH2O
• xRCOOH + R'(OH)x <=> R'(OOCR)x + xH2O

Để điều chế este của phenol sẽ cho anhidrit axit hoặc clorua axit cho tác dụng với phenol.

(C2H5CO)2O + C6H5OH  → C2H5COOC6H5 + C2H5COOH

Để điều chế các este không no ta sẽ dùng axit cacboxylic phản ứng với ankin tương ứng. 

RCOOH + C2H2 → RCOOC2H3 (có nhiệt độ và chất xúc tác)

4. Ứng dụng của este trong đời sống 

• Tạo mùi hương: Este có mùi thơm đặc trưng, do đó chúng được sử dụng rộng rãi trong các sản phẩm nước hoa, mỹ phẩm, tinh dầu,... Một số este có mùi thơm phổ biến như etyl axetat (mùi chuối), propyl axetat (mùi táo), benzyl axetat (mùi hoa nhài),...
• Làm dung môi: Este có khả năng hòa tan tốt nhiều chất hữu cơ, do đó chúng được sử dụng làm dung môi trong nhiều ngành công nghiệp, như sản xuất sơn, nhựa, dược phẩm,... Một số este được sử dụng làm dung môi phổ biến như etyl axetat, propyl axetat, butyl axetat,...
• Sản xuất chất dẻo: Một số este có thể được trùng hợp để tạo thành các chất dẻo, như poli(vinyl axetat), poli(metyl metacrylat),... Chất dẻo este có nhiều ưu điểm như độ bền cao, chịu nhiệt tốt,...
• Chất bôi trơn: Este có khả năng bôi trơn tốt, do đó chúng được sử dụng trong sản xuất dầu máy, mỡ bôi trơn,... Một số este được sử dụng làm chất bôi trơn phổ biến như etyl oleat, propyl stearat,...

Sơ đồ tư duy este hóa 12

Sơ đồ tư duy là một trong những cách được đánh giá là hiệu quả nhất giúp các bạn học sinh học tập tốt không chỉ đối với môn hóa học mà còn có thể áp dụng trong tất cả các môn khác trong chương trình học. Vì vậy, các bạn học sinh nên học cách vẽ và sử dụng sơ đồ tư duy thường xuyên để hệ thống hóa kiến thức một cách logic. Không chỉ vậy, phương pháp này còn giúp tăng khả năng sáng tạo và tư duy, đặc biệt là tiết kiệm rất nhiều thời gian ôn bài. 

Các bạn học sinh có thể tham khảo sơ đồ tư duy dưới đây để tự hệ thống hóa kiến thức đã học về este nhé!

Sơ đồ tư duy Este hóa 12 1

Sơ đồ tư duy este hóa 12 2

Kinh nghiệm học este hóa 12

Trước hết, các bạn học sinh cần nắm chắc lý thuyết về este bao gồm khái niệm, tính chất vật lý và hóa học để có thể dễ dàng áp dụng vào giải bài tập. Để ghi nhớ kiến thức nhanh chóng, hiệu quả các bạn học sinh nên tự xây dựng cho mình sơ đồ tư duy cá nhân. 

Việc giải bài tập thường xuyên cũng là một cách hiệu quả để củng cố kiến thức và nâng cao điểm số. Các bạn học sinh nên làm nhiều dạng bài tập khác nhau, bao gồm cả bài tập trắc nghiệm và bài tập tự luận có mức độ từ dễ đến khó. 

Các bạn học sinh nên chú ý chọn những nguồn tài liệu tham khảo uy tín, bám sát đề thi THPT Quốc Gia. Có rất nhiều nguồn tài liệu uy tín các bạn có thể tham khảo để luyện giải bài tập như sách giáo khoa, sách bài tập và các loại sách tham khảo được xuất bản bởi Bộ giáo dục và đào tạo, Đại học Quốc Gia Hà Nội,…

Bài tập Este hóa 12

👉 Xem thêm: 100 bài tập este mới nhất 

Kinh nghiệm học este hóa 12

Hy vọng với những kinh nghiệm mà chúng mình đã chia sẻ trên đây sẽ giúp các bạn học sinh có quá trình học tập và ôn thi hiệu quả. BTEC FPT chúc bạn thành công trên con đường học tập.